27 Aralık 2008
Bu Yönetmelik; elektrik piyasasında yan hizmetler kapsamında sunulan hizmetlerin tedarik edilmesine ilişkin tarafların görev, yetki ve sorumlulukları ile bu hizmetlerin tedarik yöntemi, hizmetleri sağlayan taraflara yapılacak ödemelerin gerçekleştirilmesi ve hizmet sağlamayan taraflara uygulanacak yaptırımlara ilişkin usul ve esasları kapsar. Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; elektrik piyasasında yan hizmetler kapsamında sunulan hizmetlerin tedarikine ilişkin ticari usul ve esasların düzenlenmesidir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; elektrik piyasasında yan hizmetler kapsamında sunulan hizmetlerin tedarik edilmesine ilişkin tarafların görev, yetki ve sorumlulukları ile bu hizmetlerin tedarik yöntemi, hizmetleri sağlayan taraflara yapılacak ödemelerin gerçekleştirilmesi ve hizmet sağlamayan taraflara uygulanacak yaptırımlara ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Anlık Talep Kontrol Rölesi: Frekansın önceden belirlenen işletme değerlerinin altına düşmesi durumunda anlık talep kontrol hizmeti sağlamak amacıyla yük atma için kesicilere açma kumandası veren teçhizatı,
b) Anlık Talep Kontrol Yedeği: Tüketim tesisleri tarafından isteğe bağlı olarak teklif edilen ve sistem frekansının düşmesi sonucunda anlık talep kontrol röleleri vasıtasıyla otomatik olarak kesilebilen yük miktarını,
c) Aşırı İkazlı Çalışma: Sistem geriliminin 10/11/2004 tarihli ve 25639 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliğinde belirlenen işletme değerlerinin altına düşmesi durumunda senkron kompansatörlerin ve/veya jeneratörlerin ikaz akımlarının artırılmasını,
ç) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,
d) Başkan: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanını,
e) Bekleme Yedeği: Devre harici bir üretim tesisinin Sistem İşletmecisi’nin talimatı doğrultusunda Sistem İşletmecisi tarafından belirlenen sürede devreye girmesiyle sağlanan rezervleri,
f) Bölgesel Yük Tevzi Merkezi (BYTM): TEİAŞ bünyesinde yer alan ve iletim sisteminin belli bir bölgesine ait üretim, iletim ve tüketim faaliyetlerini izleyen, işletme manevralarının koordinasyonunu ve kumandasını yürüten kontrol merkezini,
g) Dağıtım Sistem İşletmecisi: Bağlı bulunduğu dağıtım bölgesi sınırları içerisinde dağıtım sistem işletiminden sorumlu dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiyi,
ğ) Dengeleme: Elektrik enerjisi arz ve talebini dengede tutmak amacıyla yürütülen faaliyetleri,
h) Dengeleme Birimi: 3/11/2004 tarihli ve 25632 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde tanımlanan, dengelemeye katılabilecek bir üretim veya tüketim tesisini ya da üretim veya tüketim tesisinin bir bölümünü,
ı) Dengeleme Mekanizması: Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde ele alındığı şekilde gün öncesi dengeleme ve gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetleri,
i) Devreye Girme Süresi: Bir üretim tesisinin sisteme senkronize edilerek elektrik enerjisi üretmeye başlaması için geçen süreyi,
j) Düşük İkazlı Çalışma: Sistem geriliminin Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliğinde belirlenen işletme değerlerinin üstüne çıkması durumunda senkron kompansatörlerin ve/veya jeneratörlerin ikaz akımlarının düşürülmesini,
k) Enerji fazlası: Piyasa katılımcılarının uzlaştırma dönemi bazında gün öncesi dengeleme ve ikili anlaşmalar kapsamında gerçekleştirdikleri alışları, yük atma teklifleri ve sisteme verdikleri uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi miktarlarının toplamının, gün öncesi dengeleme ve ikili anlaşmalar kapsamında gerçekleştirdikleri satışları, yük alma teklifleri ve sistemden çektikleri uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi miktarlarının toplamından fazla olması durumunu,
l) Enerji dengesizliği: Bir piyasa katılımcısının bir uzlaştırma dönemi için hesaplanan enerji açık veya enerji fazlasını,
m) Enerji açığı: Piyasa katılımcılarının uzlaştırma dönemi bazında gün öncesi dengeleme ve ikili anlaşmalar kapsamında gerçekleştirdikleri alışları, yük atma teklifleri ve sisteme verdikleri uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi miktarlarının toplamının, gün öncesi dengeleme ve ikili anlaşmalar kapsamında gerçekleştirdikleri satışları, yük alma teklifleri ve sistemden çektikleri uzlaştırmaya esas elektrik enerjisi miktarlarının toplamından eksik olması durumunu,
n) Fatura Dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00’de biten süreyi,
o) Ortalama Fırsat Maliyeti: Bir üretim tesisinin kapasitesinin belli bir kısmının sekonder frekans kontrol hizmeti sağlamak üzere Sistem İşletmecisi tarafından ayrılması sebebiyle, ilgili üretim tesisinin söz konusu kapasitesinin dengeleme güç piyasasında yük alma yönünde satışının gerçekleştirilmemesinden dolayı oluşan ve ilgili saatin sistem marjinal fiyatından, üretim tesisinin o saat için dengeleme güç piyasasına sunduğu yük alma tekliflerinin ağırlıklı ortalamasının çıkarılması suretiyle hesaplanan bedeli,
ö) Fiyat Tespit Komisyonu: Primer frekans kontrol birim hizmet bedelinin belirlenerek EPDK’ya sunulmasından sorumlu, TEİAŞ’ta oluşturulan komisyonu,
p) Frekans: Sistemdeki alternatif akımın Hertz olarak ifade edilen bir saniyedeki devir sayısını,
r) Gerçek Zamanlı Dengeleme: Aktif elektrik enerjisi arz ve talebini gerçek zamanlı olarak dengede tutmak amacıyla, Sistem İşletmecisi tarafından primer frekans kontrol, sekonder frekans kontrol, dengeleme güç piyasası ve talep kontrolü vasıtasıyla yürütülen faaliyetleri,
s) Gerilim Regülatörü: Jeneratörlerin çıkış gerilimini ayarlayan teçhizatı,
ş) Hız Regülatörü: Türbin çıkış gücünü ayarlayan cihazı,
t) İkili Anlaşmalar: Gerçek veya tüzel kişiler ile lisans sahibi tüzel kişiler arasında veya lisans sahibi tüzel kişilerin kendi aralarında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin alınıp satılmasına dair yapılan ve Kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşmaları,
u) İletim Sistem İşletmecisi: Sistem İşletmecisini,
ü) İlgili Mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin Kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, Kurul kararları ile ilgili tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisansları,
v) İşletme Yedeği: Sistem frekansı sapmalarının düzeltilmesine ve sistem kararlılığının sağlanmasına katkıda bulunmak için devredeki ünitelerden alınabilen ek üretim kapasitesi ve/veya devrede olmayıp kısa sürede devreye alınabilen üniteler ve/veya talep düşürülmesi ile oluşan ve 22/1/2003 tarihli ve 25001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanan yedekleri,
y) İtibari Bağlantı Noktası: Kurum tarafından çıkarılacak olan kayıp katsayıları metodolojisinde kayıpların hesaplanmasında kullanılan itibari noktayı,
z) Kanun: 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununu,
aa) Kesinleşmiş Gün Öncesi Üretim/Tüketim Programı (KGÜP): Bir uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin bağlı olduğu dengeden sorumlu tarafın yükümlülüklerine ve gün öncesi dengeleme sonucuna bağlı olarak bir sonraki güne ilişkin gerçekleştirmeyi öngördüğü ve Sistem İşletmecisi’ne bildirdiği üretim ya da tüketim değerlerini,
bb) Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu,
cc) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,
çç) Milli Yük Tevzi Merkezi (MYTM): TEİAŞ bünyesinde yer alan ve elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesinden ve sistem işletiminden sorumlu birimini,
dd) Oturan Sistemin Toparlanması: Sistemin oturması durumunda harici bir enerji kaynağına ihtiyaç duymadan devreye alınabilen üretim tesisleri vasıtasıyla sistemin bir bölümünün enerjilendirilmesini,
ee) Otomatik Üretim Kontrol Sistemi (AGC): Üretim tesislerinin aktif güç çıkışının, merkezi bir sistem tarafından otomatik olarak gönderilen sinyaller vasıtasıyla arttırılması ve düşürülmesini sağlayan teçhizatı,
ff) Ödeme Bildirimleri: Yan hizmet sağlayan tüzel kişilere yapılacak ödemelere ve uygulanacak cezalara ilişkin detaylı bilgileri içeren, bu kapsamda hazırlanacak faturalara temel teşkil eden ve ilgili tüzel kişilere PYS üzerinden yapılan bildirimleri,
gg) Örnekleme: Bir ana kitleden tesadüfi olarak seçilmiş, dolayısıyla ana kitleden daha az sayıda birim içeren bir örneği incelemek suretiyle ana kitle hakkında genel yargılara varma işlemini,
ğğ) Performans Testleri: Üretim ve tüketim tesislerinin Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yan hizmet sağlama kapasitelerinin tespiti amacıyla uygulanan testleri,
hh) Piyasa İşletmecisi: Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezini,
ıı) Piyasa Katılımcısı: Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde tanımlanan lisans sahibi tüzel kişileri,
ii) Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM): TEİAŞ bünyesinde yer alan, görev ve sorumlulukları Kanunda ve Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde belirlenen ve gün öncesi planlama/gün öncesi piyasası ve uzlaştırmayı çalıştırmakla görevli birimi,
jj) Piyasa Yönetim Sistemi (PYS): Dengeleme mekanizması ve uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin yürütülmesi amacıyla, Piyasa İşletmecisi, Sistem İşletmecisi, piyasa katılımcıları ve sayaçların okunmasından sorumlu iletim ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin kullanımına sunulan internet tabanlı uygulamaları,
kk) Primer Frekans Kontrol Hizmet Anlaşmaları: Primer frekans kontrol hizmeti sağlamakla yükümlü üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler ile TEİAŞ arasında imzalanan ve sağlanacak hizmetin tanımı, ilgili tüzel kişi adına kayıtlı ve anlaşma kapsamında yer alan üretim tesislerine ilişkin teknik özellikler, ödemeye ilişkin hususlar, tarafların yükümlülükleri gibi konuları içeren hizmet anlaşmalarını,
ll) Primer Frekans Kontrolü: Sistem frekansının düşmesine veya yükselmesine tepki olarak ünite aktif çıkış gücünün hız regülatörü ile otomatik artırılması veya azaltılması yoluyla sistem frekansının yeni bir denge noktasına getirilmesini,
mm) Primer Frekans Kontrolüne Katılım Oranı: Primer frekans kontrol yedeği sağlamakla yükümlü olan üretim faaliyeti gösteren tüzel kişilerin sağlayacağı primer frekans kontrol rezerv miktarını hesaplamak üzere, bu tüzel kişilerin primer frekans kontrolüne katılım yükümlülüğü olan üretim tesislerinin kurulu gücüne uygulanacak olan oranı,
nn) Primer Frekans Kontrol Rezerv Kapasitesi: Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği kapsamında ele alınan performans testleri neticesinde belirlenen ve primer frekans kontrol hizmet anlaşmalarında yer alan, sistem frekansında ±200 mHz’lik frekans sapması oluşması durumunda ilgili üretim tesisi tarafından etkinleştirilmesi gereken rezerv miktarının tamamını,
oo) Primer Frekans Kontrol Rezerv Miktarı: Üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından bildirilen ve üretim tesislerinin sistem frekansında meydana gelen sapmalar doğrultusunda, primer frekans kontrol tepkisi olarak sağlayacakları rezerv miktarını,
öö) Primer Frekans Kontrol Tepkisi: Sistem frekansının yükselmesi veya düşmesi durumunda Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanan primer frekans kontrol hizmeti kapsamında ünite aktif çıkış gücünün hız regülatörü ile otomatik olarak artırılması veya azaltılmasını,
pp) Primer Frekans Kontrol Yedeği: İşletme yedeğinin, türbin hız regülatörlerinin otomatik olarak kullanılarak sistem frekansını normal regülasyon aralığında tutmak için kullanılan ve bu işlem için yeterli olacak şekilde seçilen kısmını,
rr) Reaktif Güç Kontrolü: Ünitelerin jeneratör veya senkron kompansatör olarak çalışması sırasında sisteme reaktif güç vermesi veya sistemden reaktif güç çekmesi,
ss) Sekonder Frekans Kontrol Modülü: PYS’nin sekonder frekans kontrolü hizmetine ilişkin yazılım bileşenlerini,
şş) Sekonder Frekans Kontrol Rezerv Kapasitesi: Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği kapsamında ele alınan performans testleri neticesinde belirlenen ve sekonder frekans kontrol hizmet anlaşmalarında yer alan, otomatik üretim kontrolü sisteminden gönderilen sinyaller sonucunda ilgili üretim tesisi tarafından, asgari ve azami limitler dahilinde etkinleştirilmesi gereken rezerv miktarının tamamını,
tt) Sekonder Frekans Kontrol Rezerv Miktarı: Bir üretim tesisinin KGÜP’ü ile emre amade kapasitesi arasında kalan kapasite vasıtasıyla ve/veya Sistem İşletmecisi tarafından dengeleme güç piyasası kapsamında verilen yük alma, yük atma talimatları ile oluşturulan ve Sistem İşletmecisi tarafından belirlenerek sekonder frekans kontrol hizmeti sağlayan üretim lisansı sahibi tüzel kişilere bildirilen, üretim tesislerinin sekonder frekans kontrol tepkisi olarak sağlayacakları rezerv miktarını,
uu) Sekonder Frekans Kontrol Tepkisi: Sistem frekansının yükselmesi veya düşmesi durumunda sekonder frekans kontrol hizmeti kapsamında ünite aktif çıkış gücünün otomatik üretim kontrol sisteminden gönderilen sinyaller vasıtasıyla otomatik olarak artırılması veya azaltılmasını,
üü) Sekonder Frekans Kontrolü: Bu kontrole katılan üretim tesislerinin aktif güç çıkışının, MYTM’den otomatik olarak gönderilen sinyaller ile artırılarak veya düşürülerek sistem frekansının nominal değerine ve komşu elektrik şebekeleriyle olan toplam elektrik enerjisi alış verişinin programlanan değerine getirilmesini,
vv) Sekonder Frekans Kontrol Yedeği: İşletme yedeğinin, frekans kontrolü amacı ile kullanılan primer frekans kontrol yedeğinin serbest kalması, frekansın nominal değerine geri dönebilmesi ve komşu elektrik şebekeleriyle olan toplam elektrik enerjisi alışverişinin programlanan düzeyde tutulabilmesinin sağlanması için, sekonder kontrol sistemi vasıtasıyla kullanılan ve bu işlem için yeterli olacak şekilde seçilen kısmını,
yy) Senkron Kompanzasyon: Sistemdeki güç faktörünü istenilen seviyede tutmak için çalışır durumda olan senkron makinelerin ikaz akımlarını ayarlayarak reaktif güç üretilmesi veya tüketilmesini,
zz) Sistem: Elektrik iletim sistemi ve dağıtım sistemi dahil olmak üzere tüm kullanıcı sistemlerini,
aaa) Sistem İşletmecisi: Milli Yük Tevzi Merkezi’ni,
bbb) Sistemin Oturması: Elektrik sisteminin tamamen veya kısmen istem dışı enerjisiz kalmasını,
ccc) Talep: Tüketilecek aktif ve reaktif güç miktarını,
ççç) TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,
ddd) Teklif Tavan Fiyatı: Anlık talep kontrol hizmetinin tedarik edilmesi için düzenlenen ihalelerde teklif edilebilecek en yüksek birim bedeli belirleyen fiyat limitini,
eee) Tesis: Elektrik enerjisi üretimi veya tüketimi işlevlerini yerine getirmek üzere kurulan tesis ve/veya teçhizatı,
fff) Toparlanma Yeteneği: Sistem oturması durumunda bir üretim tesisinin TEİAŞ’ın talimatı doğrultusunda, harici besleme olmaksızın kendi imkanları ile devreye girmesini ve sistemin bir bölümünü enerjilendirebilmesini,
ggg) TÜRKAK: Türk Akreditasyon Kurumunu,
ğğğ) Uzlaştırma: Dengeleme mekanizmasından ve/veya enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanması ve ilgili alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması işlemlerini,
hhh) Uzlaştırmaya Esas Veriş-Çekiş Birimi: Her bir piyasa katılımcısına ilişkin uzlaştırma hesaplamalarının yapılabilmesi amacıyla, piyasa katılımcıları tarafından tanımlanarak PYS aracılığıyla kaydı yapılan aktif elektrik enerjisi üreten ya da tüketen birimleri,
ııı) Ünite: Bağımsız olarak yük alabilen ve yük atabilen her bir üretim grubunu, kombine çevrim santralleri için her bir gaz türbin ve jeneratörü ile gaz türbin ve jeneratörüne bağlı çalışacak buhar türbin ve jeneratörünün payını,
iii) Üretim: Enerji kaynaklarının, üretim tesislerinde elektrik enerjisine dönüştürülmesini,
jjj) Üretim Faaliyeti Gösteren Tüzel Kişi: Üretim, otoprodüktör ya da otoprodüktör grubu lisansı sahibi tüzel kişileri,
kkk) Üretim Tesisi: Elektrik enerjisinin üretildiği tesisleri,
lll) Yan Hizmetler: Bu Yönetmelik uyarınca iletim sistemine veya dağıtım sistemine bağlı ilgili tüzel kişilerce sağlanacak olan, iletim veya dağıtım sisteminin güvenilir şekilde işletimini ve elektriğin gerekli kalite koşullarında hizmete sunulmasını sağlamak üzere bu Yönetmelik ve 22/1/2003 tarihli ve 25001 sayılı Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde ayrıntılı olarak tanımlanan hizmetleri,
mmm) Yan Hizmet Anlaşmaları: İletim ve/veya dağıtım sistemine bağlı olan üretim şirketleri, otoprodüktörler, otoprodüktör grupları, dağıtım şirketleri veya tüketiciler tarafından bu Yönetmelik uyarınca TEİAŞ’a, dağıtım sistemine bağlı olan üretim şirketleri, otoprodüktörler, otoprodüktör grupları veya tüketiciler tarafından 19/2/2003 tarihli ve 25025 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dağıtım Yönetmeliği uyarınca ilgili dağıtım lisansı sahibine sağlanacak ve yan hizmet bedellerini, koşullarını ve hükümlerini belirleyen anlaşmaları,
nnn) Yan Hizmet Sertifikaları: Yetkilendirilmiş bağımsız firmalar tarafından verilen ve yan hizmet sağlayan tesislerin Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak hizmet verdiklerini belgeleyen dokümanları,
ooo) Yan Hizmetlerin İzlenmesi: Yan hizmetlere ilişkin taahhütlerin kontrol edilmesi amacıyla tesislere ve/veya ilgili teçhizata ilişkin verilerin takip edilmesi, gözlenmesi ve incelenmesine ilişkin faaliyetleri,
ööö) Yük Alma: Bir dengeleme biriminin Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatlar doğrultusunda, üretimini artırarak ya da tüketimini azaltarak sisteme enerji satması durumunu,
ppp) Yük Alma Talimatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük almaları için ilgili piyasa katılımcılarına Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bildirimleri,
rrr) Yük Alma Teklif Fiyatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük almak için talep ettikleri birim fiyatları,
sss) Yük Alma Teklif Miktarı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim artış ya da tüketim azaltma miktarlarını,
şşş) Yük Alma Teklifi: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük almak amacıyla teklif ettikleri, fiyat, miktar ve geçerli olduğu zaman gibi bilgileri içeren teklifleri,
ttt) Yük Atma: Bir dengeleme biriminin Sistem İşletmecisi tarafından verilen talimatlar doğrultusunda, üretimini azaltarak ya da tüketimini artırarak sistemden enerji alması durumunu,
uuu) Yük Atma Talimatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük atmaları için ilgili piyasa katılımcılarına Sistem İşletmecisi tarafından yapılan bildirimleri,
üüü) Yük Atma Teklif Fiyatı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük atmak için talep ettikleri birim fiyatları,
vvv) Yük Atma Teklif Miktarı: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının ilgili dengeleme biriminde yapmayı teklif ettiği üretim azalması ya da tüketim artış miktarlarını,
yyy) Yük Atma Teklifi: Dengeleme güç piyasasına katılan piyasa katılımcılarının yük atmak amacıyla teklif ettikleri, fiyat, miktar ve geçerli olduğu zaman gibi bilgileri içeren teklifleri,
zzz) Yüklenme Hızı: Üretim tesisinin birim zamanda gerçekleştirebileceği çıkış gücü değişimini
ifade eder.
|
|
